କଚ୍ଛ : ଗୁଜୁରାଟର କଚ୍ଛର ବିଶ୍ୱ ଐତିହ୍ୟ ସ୍ଥଳ ଧୋଲାବିରାଠାରୁ ପ୍ରାୟ ୫୦ କିଲୋମିଟର ଦୂରରେ ଅବସ୍ଥିତ ଲୋଡରାଣୀ ଗାଁ ହଠାତ୍ ଚର୍ଚ୍ଚାର ବିଷୟ ପାଲଟିଛି । ବାସ୍ତବରେ ଗାଁ ତଳେ ବିପୁଳ ପରିମାଣର ସୁନା ପୋତି ହୋଇ ରହିଛି ବୋଲି ସ୍ଥାନୀୟ ଲୋକେ ବିଶ୍ୱାସ କରୁଥିଲେ। ଏହି ସୁନାକୁ ଖୋଜିବା ପାଇଁ କିଛି ଲୋକ ସେଠାରେ ମାଟିରେ ଖନନ କରୁଥିବା ବେଳେ କିଛି ଖଟକଟ ଶବ୍ଦ ଶୁଣିବାକୁ ମିଳିଥିଲା। ଏହାପରେ ଯେତେବେଳେ ସେ ମାଟି ହଟାଇଲେ ସେତେବେଳେ ତାଙ୍କୁ ଯାହା ମିଳିଲା, ତାକୁ ଦେଖି ସମସ୍ତେ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ହୋଇଯାଇଥିଲେ ।
ଏହି ଲୋକମାନେ ପାଖାପାଖି ୫ ବର୍ଷ ଧରି ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନରେ ଖନନ କରି ମାଟି ତଳେ ପୋତି ହୋଇଥିବା ସୁନା ଖୋଜୁଥିଲେ। ଏହି କଠିନ ପରିଶ୍ରମ ପରେ ସେମାନଙ୍କୁ ସୁନା ତ ମିଳିନଥିଲା, କିନ୍ତୁ ସେମାନେ ଯାହା ପାଇଲେ ତାହା ସୁନାଠାରୁ କମ୍ ବୋଲି କୁହାଯିବ ନାହିଁ । ବାସ୍ତବରେ, ଏହି ଲୋକମାନେ ଗାଁ ତଳେ କିଛି ପ୍ରାଚୀନ ନିର୍ମାଣ ପାଇଥିଲେ, ଯାହାକୁ ପ୍ରତ୍ନତତ୍ତ୍ୱବିତ୍ମାନେ ଏକ ସୁରକ୍ଷିତ ହରପ୍ପା ଯୁଗର ବସ୍ତି ଭାବରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି ।
ଗବେଷକ ଅଜୟ ଯାଦବ ଏହି ଆବିଷ୍କାରର ମୁଖ୍ୟ ପ୍ରତ୍ନତତ୍ତ୍ୱବିତ୍ ଥିଲେ। ସେ କହିଛନ୍ତି ଯେ ନୂତନ ସ୍ଥାନରେ ସ୍ଥାପତ୍ୟ ବିବରଣୀ ଧୋଲାବିରା ସହିତ ବହୁତ ସମାନ ।
“ଗ୍ରାମବାସୀମାନେ ବିଶ୍ୱାସ କରୁଥିଲେ ଯେ ସେଠାରେ ଏକ ମଧ୍ୟଯୁଗୀୟ ଦୁର୍ଗ ଏବଂ ସମ୍ପଦ ପୋତି ହୋଇ ରହିଛି। କିନ୍ତୁ ଯେତେବେଳେ ଆମେ ସେହି ସ୍ଥାନକୁ ଯାଞ୍ଚ କଲୁ, ଆମେ ଏକ ହରପ୍ପା ବସ୍ତି ପାଇଲୁ ଯେଉଁଠାରେ ପ୍ରାୟ ୪,୫୦୦ ବର୍ଷ ପୂର୍ବର ।
ଯାଦବଙ୍କ କହିବା ଅନୁଯାୟୀ, ପୂର୍ବରୁ ଏହି ସ୍ଥାନକୁ ଏକ ବିଶାଳ ପଥର ଭଗ୍ନାବଶେଷ ବସ୍ତି ଭାବେ ବିବେଚନା କରାଯାଉଥିଲା। ତେବେ ଜାନୁଆରୀ ମାସରେ ଏହାକୁ ଆନୁଷ୍ଠାନିକ ଭାବେ ସ୍ୱୀକୃତି ମିଳିବା ପରେ ଏହି ସ୍ଥାନର ନାମ ମୋରୋଧାରୋ (କମ୍ ଲୁଣିଆ ଏବଂ ପାନୀୟ ଜଳ ପାଇଁ ଏକ ଗୁଜରାଟୀ ଶବ୍ଦ) ରଖାଯାଇଥିଲା । ଏଠାରେ ବିପୁଳ ପରିମାଣର ହରପ୍ପା ପିରିୟଡ ମାଟି ଦେଖିବାକୁ ମିଳିଥିଲା, ଯାହା ଧୋଲାବିରାରେ ମଧ୍ୟ ଦେଖିବାକୁ ମିଳିଥିଲା । ହରପ୍ପା ଯୁଗ (ଖ୍ରୀଷ୍ଟପୂର୍ବ ୨,୬୦୦-୧,୯୦୦) ରୁ ଶେଷ (ଖ୍ରୀଷ୍ଟପୂର୍ବ ୧୯୦୦-୧,୩୦୦) ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଏହି ବସ୍ତି ପରିପକ୍ୱ ଦେଖାଯାଏ । ବିସ୍ତୃତ ଅନୁସନ୍ଧାନ ଓ ଖନନ ରୁ ଆହୁରି ଅନେକ ତଥ୍ୟ ଜଣାପଡ଼ିବ ବୋଲି ପ୍ରତ୍ନତତ୍ତ୍ୱବିତ୍ କହିଛନ୍ତି।